PanSamochodzik.net.pl Strona Główna
FAQ  Szukaj  Użytkownicy  Grupy Rejestracja  Album  Zaloguj

Poprzedni temat :: Następny temat
Zamknięty przez: Protoavis
2014-12-29, 16:27
Mariusz Jaksa Czoba - wywiad
Autor Wiadomość
Protoavis 
Admin Emeritus
Archeolog książkowy



Pomógł: 48 razy
Dołączył: 13 Sty 2013
Posty: 6785
Skąd: PRL
Wysłany: 2014-12-29, 16:25:12   Mariusz Jaksa Czoba - wywiad

Mariusz Jaksa Czoba - dziennikarz, pisarz, poszukiwacz. Autor powieści przygodowej „Tajemnica Starych Dunajczysk.”
Nie tak dawno twierdził, że pożegnał się z bohaterami swojej książki. Nam jednak zdradził, że „nic nie jest nieodwołalne na tym świecie.”






Cz. I.

1. Forum Miłośników Pana Samochodzika: „Tajemnica Starych Dunajczysk” to Twój debiut literacki. Czy trudno jest wydać pierwszą książkę?

Mariusz Jaksa Czoba: Byłem przekonany, że będzie łatwo. Myślałem, że wystarczy napisać fajną książkę i już. Ale coś mnie tknęło i przed wysłaniem gotowego tekstu zadzwoniłem do szefowej upatrzonego wydawnictwa, które zarabia na wydawaniu wznowień Nienackiego, Bahdaja i innych polskich klasyków. „Chciałbym przesłać państwu tekst książki dla młodzieży” – zacząłem. „Coś z elementami magii, jak Harry Potter?” – przerwała mi z nadzieją w głosie. Natychmiast zrozumiałem, że nie będzie łatwo. Dotarło do mnie, że czasy się zmieniły i książka przygodowa z zagadkami historii w tle to już nie jest mainstream nurtu powieści dziecięcej i młodzieżowej.

Wtedy akurat na topie był jeszcze Harry. Wielu polskich wydawców marzyło, że przyjdzie do nich jakaś rodzima J.K. Rowling i ozłoci ich cyklem powieści, za które zbudują sobie willę z basenem pod miastem. Potem był wysyp wróżek, wilkołaków i wampirów – na zasadzie licencji sprawdzonych w całym anglojęzycznym świecie. Pewniaki, bo jeśli dobrze sprzedały się na Zachodzie to i na polskim rynku nie przyniosą straty. A tu jakiś leszcz proponuje im powieść w stylu sprzed 30 lat, w dodatku z historycznymi łamigłówkami i ani grama jeżdżenia na miotle. No i jeszcze tytuł jakiś taki „Tajemnica Starych Dunajczysk”… Duże ryzyko finansowe i kto to kupi, bo dla wydawców ten gatunek to zupełna nisza. Wcale się wydawcom nie dziwię, bo dla większości z nich książka to zwykły biznes, a nie – jak dla nas – pasja. W tej branży chodzi o sprzedanie jak największej ilości towaru. Z punktu widzenia wydawcy książka wartościowa to ta, która sprzeda się w milionie egzemplarzy, a ta z dwutysięcznym nakładem jest 500 razy mniej wartościowa. Marketing.

Do wydawców kontynuacji „Samochodzików” iść nie chciałem, bo TSD nie jest kontynuacją cyklu Nienackiego. To całkowicie odrębna powieść, napisana kilkadziesiąt lat później, przez zupełnie innego autora, z innym bohaterem i w innych realiach, tyle że utrzymana w tym samym gatunku literackim. Jasne – Nienacki jako mistrz moich młodzieńczych lektur był dla mnie inspiracją. To z braku tamtych książek, z których wyczytałem litery do białego papieru, zacząłem pisać sam dla siebie TSD – tak jak dzieci pod nieobecność dorosłych w domu opowiadają sobie bajki. A że tyle innych osób chciało przy okazji posłuchać, to bardzo fajnie…

2. Twoja książka jest inspirowana serią przygód Pana Samochodzika. Czy w dzisiejszych czasach jest miejsce jeszcze na tego typu bohaterów literackich jak nasz rodzimy detektyw-muzealnik? Czy postacie tego typu mogą być atrakcyjne dla młodych czytelników?

Zawsze jest miejsce na coś, co jest dobrze zrobione. Ale nie zawsze jest gwarancja, że trafi się w swój czas i odniesie sukces. Jeśli napiszesz dobrą książkę, ale o kilkadziesiąt lat za późno lub za wcześnie – trafiasz w niszę. W literaturze – jak w modzie, malarstwie i wielu innych dziedzinach – następuje ciągła zmiana, przychodzą „mody” i odchodzą. A przy tym wszystkim w warunkach otwartego rynku książka jest zwykłym towarem. Kolorowa książka z promocją w telewizji i prasie wyłożona na półkach dużych salonów księgarskich doraźnie zawsze wygra z przybłędą, którą można kupić głównie w Internecie. A czy te postacie domorosłych detektywów mogą być atrakcyjne dla młodych czytelników?

Przed wydaniem TSD odbyłem spotkanie z dziewczyną z dużego krakowskiego wydawnictwa, która zajmuje się tam literaturą młodzieżową. Dowiedziałem się od niej, że działu młodzieżowego formalnie tam nie mają, bo z młodzieżą jest ten problem, że nie chce czytać tzw. literatury młodzieżowej. Dzieci czytają literaturę dziecięcą, ale młodzież chce czytać książki dla dorosłych, bo czytanie powieści młodzieżowej jest obciachem. Na świecie jest już tyle tandety ze znaczkiem „literatura młodzieżowa”, że młodzi ludzie mają odruch wymiotny. Najcięższą cegłą na trumnie literatury młodzieżowej jest przestarzały kanon lektur szkolnych. Dlatego czytanie książek dla dorosłych dowartościowuje młodzież. A po książkę młodzieżową prędzej sięgnie dorosły, przykładem to forum, na którym średnia wieku użytkowników to pewnie 33 lata.

3. Czy postacie głównych bohaterów i miejsca akcji powieści były inspirowane przez rzeczywiste osoby i miejsca?

Tak. Na tym pojedynczym „tak” mógłbym poprzestać, bo zadałeś tzw. pytanie zamknięte. Jako dziennikarz z dwudziestoletnim stażem proponuje Ci, żebyś w wywiadach zmuszał rozmówców do bardziej rozbudowanych wypowiedzi, zadając im pytania otwarte w stylu „co cię inspirowało przy konstruowaniu postaci głównych bohaterów i miejsc akcji?”. Przy takim pytaniu już muszę coś z siebie wydusić :) . Przy poprzednim podsunąłeś mi gotową odpowiedź, którą wystarczyło potwierdzić. Ale i tak zadziałało, bo odpowiadam: wszystkie postacie mają swoje mniej lub bardziej wierne pierwowzory w realnym świecie. Prócz jednej – starego Frosta. Myślę, że wielu Czytelników będzie zaskoczonych, bo ten akurat bohater TSD jest uznawany za jedną z najgłębiej zarysowanych postaci.

(Zadając pytanie zamknięte, liczymy na to, że nasz rozmówca sięgnie w głąb siebie po klucz, który pozwoli mu otworzyć się wewnętrznie. Ten zabieg bez wątpienia nam się udał, co widać po odpowiedzi Autora, w której sięgnął nawet do lat swego dzieciństwa, a pełna ciepła i nostalgii odpowiedź, jaką uzyskaliśmy jest ponadto najobszerniejszą z wszystkich składających się na niniejszy wywiad. :) - przyp. red)

Na psychologiczny portret Frosta i jego zawiłą historię złożyły się losy wielu realnych osób, Polaków i Niemców. Frost jest poskładany jak figurka lego, tyle że poskładałem go z życiowych traum, nieszczęść i tragicznych losów, które były udziałem mieszkańców naszej części Europy czasu II wojny światowej. Bardzo lubię tę postać i mam dla starego Frosta mnóstwo czułości jako autor. To jedyna postać, którą budowałem według zasady amerykańskich scenarzystów filmowych, że bohater musi przejść na naszych oczach całkowitą metamorfozę. Albo raczej w naszych oczach i umyśle dokonuje się ta przemiana, bo przecież pod koniec książki Frost jest taki sam, tylko że my znacznie więcej o nim wiemy i potrafimy sobie objaśnić czy wręcz usprawiedliwić jego postępowanie. I morał taki, jak w każdej dobrej bajce, że wrogo traktujemy tych, których nie znamy, a jak się komuś poda rękę albo zje z nim kromkę chleba to już jest trochę inaczej…

Jaksa jest mną, bardziej niż chciałem. Okazało się, że postać nie zależy od tego, co mówi ale od tego, jak myśli i postępuje na kartach powieści. A tego kontrolować się do końca nie da gdy idzie o samego siebie. Inka ma cechy kilku dziewczyn i kobiet, ale to dość jednorodna konstrukcja pod względem pierwowzorów. Najwięcej ma z Berty i Iskierki, trochę diabelstwa i przekory z Zośki – jak w radiu: „szkoda, że Państwo ich nie widzą” :) Marti jest trochę mną z dzieciństwa, ale jest w nim masa chłopaków, których poznałem albo widuję w realnym świecie. Leśniczy Kołodziejczyk ma jeden konkretny pierwowzór.

Co do miejsc – akcja toczy się na Dolnym Śląsku, ale przeniosłem tam cały świat swoich wspomnień z różnych części Polski i poskładałem szczęśliwe miejsce na ziemi w jedno, takie w którym chciałbym żyć albo przynajmniej często do niego powracać. Najwięcej tam krajobrazów i konkretnych miejsc z rodzinnej Małopolski. Wzgórze zamku w Melsztynie, gdzie w wolnym czasie spędziłem kawał życia, obudowałem w wyobraźni innymi miejscami, widokami, zabytkami, które znam z włóczęg po Polce i tak powstały Stare Dunajczyska. Nazwa miejscowości pochodzi z Kresów, ale nie ma już dziś tam miejscowości o takiej nazwie. Chciałem ją utrwalić na kartach książki, podobnie jak owo tajne stowarzyszenie, o które wielu czytelników ma do mnie różne drobne pretensje…

4. Które tomy przygód Pana Samochodzika uważasz za najlepsze?

„Pan Samochodzik i templariusze” przede wszystkim za przygodę, skarby, podziemia i piękną Karen. „Księga Strachów” za tajemnicę i włóczęgę. „Nowe Przygody Pana Samochodzika” za atmosferę lata, wakacji, jezior. „Niesamowity dwór” za klimat, nastrój. „Uroczysko” – niegdyś poza cyklem – uwielbiam za wszystko; za to co pierwsze: w życiu pisarza, czytelnika, młodego człowieka. Bardzo lubię też powieści Nienackiego dla dorosłych.

5. Jakie inne książki oprócz powieści Zbigniewa Nienackiego najchętniej czytałeś w dzieciństwie?

Bahdaj i Niziurski – wszystko, a prócz nich pojedyncze pozycje różnych autorów. Niektóre się obroniły po upływie czasu, inne nie. Nienacki, Bahdaj i Niziurski bronią się nadal.

6. Co sprawia największą trudność w pisaniu dla młodzieży?


Na dobrą sprawę nie wiem, bo pisałem dla siebie czyli tak, jak bym chciał, żeby pisał mój ulubiony autor. Mam jednak świadomość, że po moją powieść może sięgnąć bardzo młody Czytelnik. To osoby o szczególnie dużej wrażliwości, także estetycznej. Staram się nie zrazić takiego czytelnika grubym szwem, „prawdziwym twardym życiem”. Zresztą wciąż czuję podobnie jak oni, bo chyba nie do końca dorosłem.
_________________
Nasze forum na facebooku: ./redir/facebook.com/pansamochodzikforum

Ostatnio zmieniony przez Szara Sowa 2017-08-02, 07:42, w całości zmieniany 2 razy  
 
 
Protoavis 
Admin Emeritus
Archeolog książkowy



Pomógł: 48 razy
Dołączył: 13 Sty 2013
Posty: 6785
Skąd: PRL
Wysłany: 2014-12-30, 16:27:19   

Cz. II.

7. Na naszym forum niedawno zdradziłeś, że odstąpiłeś od pomysłu napisania dalszego ciągu „Starych Dunajczysk”. Czy ta decyzja jest nieodwołalna, mimo tylu pochlebnych opinii na temat tej powieści?

Nic nie jest nieodwołalne na tym świecie, więc i to może się zmienić, np. jeśli jakiś wydawca bardzo się uprze, ale nie sądzę, żeby ktoś chciał się upierać. Jakoś straciłem wiarę w siłę słowa – myślę, że słowa są bezradne w opisie świata i naszych uczuć. Wiem, co mówię, bo przecież prócz TSD przez dwadzieścia lat jako dziennikarz zapisałem sterty papieru. I co – i nic. Ty powiesz „niebieskie” i dla każdego z nas to słowo będzie miało trochę inne znaczenie. Ludzie piszą i mówią coraz więcej, a świat przez to nie jest ani trochę mądrzejszy i piękniejszy.

Powieść pisze się czasem kilka lat, tak było w moim przypadku. Kilka lat życia, a potem ktoś przewertuje książkę i mówi albo pisze w Internecie: „nie podobało mi się” i nic więcej. I nie ma dyskusji, bo Czytelnik ma do tego prawo. Nie wiesz, co mu się nie podobało i dlaczego? Może dlatego, że akurat lubi XIX-wieczną literaturę rosyjską. Spore ryzyko jak na utopione kilka lat pracy, które można przekreślić piętnastosekundowym „nie podobało mi się”. Na szczęście są też i tacy, którym się podobało i z czasem przybywa ich coraz więcej i coraz szybciej. Ale w lutym 2015 roku książka schodzi z rynku, bo kończy się trzyletnia umowa wydawnicza.

8. W październiku 2013 r. przyznałeś, że „z rozpędu rozpisałeś szczegółowy plan drugiej
części (rozgrywającej się w innym zakątku polski).” Czy możesz zdradzić co to za tajemniczy zakątek?


Okolice Krakowa, w którym mieszkam od lat. Właśnie niedaleko Krakowa zdarzyła się kiedyś piękna i tragiczna historia, którą poznałem przed laty, jeszcze jako moderator forum poszukiwaczy skarbów. Chciałem ją opisać w drugiej części przygód Jaksy i faktycznie rozpisałem szczegółowy scenariusz powieści. Bo tak pracuję nad książką – rozpisanie siatki zdarzeń, na którą podczas pisania powieści nanoszę słowa, myśli, gesty bohaterów i czasem wtedy decyduję też, czy mają zapalić papierosa, skręcić w prawo albo nogę, wpaść do studni lub w zakłopotanie. Takie tam…

9. Znajdujesz jeszcze czas, aby tak jak bohater Twojej książki spacerować z wykrywaczem po polach i lasach?

Od dwóch sezonów jakoś nie, bo coraz więcej maluję i wciąż sobie powtarzam: „w przyszłym tygodniu”. Doszło do tego, że wyjąłem z wykrywacza baterie, żeby się nie rozlały ze starości :) Zmiana prawa też mnie nie zachęca, bo od jakiegoś czasu polskie przepisy traktują ludzi biegających po polach z „piszczałami” jak kryminalistów. A co to za hobby i relaks jeśli cały czas się rozglądam, czy nie chcą mnie zamknąć. Jeszcze jako moderator forum poszukiwaczy pamiętam takie akcje, gdy policja robiła naloty na mieszkania naszych chłopaków, bo trzymali w domu jakieś strupieszałe resztki karabinów z I wojny wydobyte po 90 latach z ziemi. Kompletny złom, ale w mediach policja sprzedawała to jako „kolejny nielegalny arsenał”.

Teraz z kolei już każdy, kto szuka bez zezwolenia jest „przestępcą rabującym stanowiska archeologiczne”. Nieważne czy stanowisko tam jest czy nie, ustawodawca wychodzi z założenia, że może być. Ludzie i tak szukają, a jak przypadkiem coś znajdą, to siedzą cicho. Tyle z tej zmiany prawa wyszło, że archeolodzy nie wiedzą, co i gdzie wychodzi z ziemi. Zepchnęli nas do całkowitego podziemia. Jeśli to prawo miało odstraszać, to nie działa, bo jak się zrobi ciepło to i tak włożę baterię do wykrywacza…

10. Pamiętasz swoją pierwszą wyprawę poszukiwawczą?

W pierwszych latach prowadziłem dzienniki poszukiwań, dzień po dniu, z mapkami, opisem pogody, znalezisk, rysunkami przedmiotów. Pierwszą wyprawę mogę odtworzyć w kilka minut, ale to akurat było mało pasjonujące wyjście – kupiłem wykrywacz i pobiegłem na pierwszy skrawek wolnego gruntu. Zwykle przez te wszystkie lata chodziłem sam, bo już jestem trochę takim samotnikiem. Niekiedy tylko umawialiśmy się we dwóch – góra trzech chłopaków. Pamiętam pierwszy wspólny wyjazd z Cobrą, poznaliśmy się na forum. Czerwiec, słońce, łąka otoczona mokradłami tuż za miasteczkiem i co pół minuty sygnał – stara moneta albo kula muszkietowa. Nie schodziliśmy stamtąd przez dwanaście godzin, aż do zachodu słońca. O zmierzchu padliśmy z wyczerpania, skórę mieliśmy popaloną do bólu przez słońce. Jednego dnia znalazłem wtedy tyle monet, co wcześniej w rok. Cobra miał ogromnego czuja do „miejscówek”. Mnie też niczego nie brakowało, ale raczej miałem szczęście do pojedynczych strzałów – pół sezonu marnie, a potem takie trafienie, że buty spadały. Pojedyncza moneta albo coś z biżuterii.

11. Jakie znalezisko sprawiło Ci największą radość?

Właśnie te pojedyncze „strzały” sezonu – zwykle monety, które śnią się niektórym po nocach. A ten srebrny sygnet z monogramem „FT”, opisany w Tajemnicy Starych Dunajczysk istnieje naprawdę. Znalazłem go na starej „zakopiance” – do dziś wzdłuż asfaltowej trasy z Krakowa do Zakopanego biegną równoległe fragmenty gruntówki, po której jeżdżono konnymi powozami pod Tatry. On też sprawił mi sporo radości, na tyle dużo, że uwieczniłem go w powieści…

Dziękujemy za rozmowę.

Dyskusję na temat wywiadu można prowadzić tutaj:
http://pansamochodzik.net...p=229914#229914

Plan Starych Dunajczysk.jpg
Plik ściągnięto 170 raz(y) 167,47 KB

_________________
Nasze forum na facebooku: ./redir/facebook.com/pansamochodzikforum

Ostatnio zmieniony przez Szara Sowa 2017-08-02, 07:45, w całości zmieniany 3 razy  
 
 
Szara Sowa 
Ojciec Zarządzający



Pomógł: 153 razy
Wiek: 57
Dołączył: 24 Paź 2008
Posty: 48391
Skąd: Poznań

Wysłany: 2014-12-30, 21:23:26   

Protoavis napisał/a:
7. Na naszym forum niedawno zdradziłeś, że odstąpiłeś od pomysłu napisania dalszego ciągu „Starych Dunajczysk”. Czy ta decyzja jest nieodwołalna, mimo tylu pochlebnych opinii na temat tej powieści?

Nic nie jest nieodwołalne na tym świecie, więc i to może się zmienić


I tego się trzymajmy! :564:
_________________
Drużyna 2

Nasze forum na facebooku: ./redir/facebook.com/pansamochodzikforum
Nasza forumowa geościeżka keszerska: ./redir/pansamochodzik.net.pl/viewtopic.php?p=240911#240911

 
 
Wyświetl posty z ostatnich:   
Ten temat jest zablokowany bez możliwości zmiany postów lub pisania odpowiedzi
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach
Nie możesz załączać plików na tym forum
Możesz ściągać załączniki na tym forum
Dodaj temat do Ulubionych
Wersja do druku

Skocz do:  



Reklama:


Powered by phpBB modified by Przemo © 2003 phpBB Group
Template forumix v 0.2 modified by Nasedo

Ta strona używa plików cookie w celu usprawnienia i ułatwienia dostępu do serwisu oraz prowadzenia danych statystycznych. Dalsze korzystanie z tej witryny oznacza akceptację tego stanu rzeczy.

Zapoznaj się również z nasza Polityka Prywatnosci (z dn. 09.08.2019)

  
ROZUMIEM
Strona wygenerowana w 0,34 sekundy. Zapytań do SQL: 15